Hadwin and Stopher Memorial

hadwin stopher door martin van den Houdt

Medio 1999 werd door Jos van Koolwijk, initiatiefnemer tot het oprichten van een gedenkteken voor de gevallenen tijdens de tweede wereldoorlog bij het fort St. Andries, aan Martin van den Houdt van Davinci gevraagd een gedenkteken vorm te geven in een bronzen beeld.
Na de historie van de schermutseling bij het fort, waar verschillende slachtoffers vielen, gehoord te hebben, kwam de conclusie dat er geen “oorlogs-monument” bedacht moest worden, maar daadwerkelijk een herdenkingsmonument voor de gevallenen. Als motief hiervoor was dat de bestaande 'oorlogsmonumenten' vaak iets heldhaftigs hebben, onpersoonlijk en te militair zijn.

Getracht is de vertwijfeling weer te geven, en het -te laat- beseffen van de ernst, het persoonlijke 'wat doe ik in vredesnaam hier', de angst, en vooral het besef van een 'point of no return' gepasseerd te zijn. Het menselijke, ontdaan van alle stoerheid en propaganda.
Het beeld probeert het moment weer te geven na dit besef, het weten dat het verhaal anders in elkaar zit dan eerder gedacht.

Het thema werd een jonge knaap van een jaar of 18, gevoelig voor de propaganda en het -terechte- afschuw over hetgeen de Duitse militairen onder het uiteindelijke bevel van Adolf Hitler, in Europa van toen, presteerden. De reactie van 'we zullen dit varkentje wel even wassen' uitte zich voor velen in dat ze dienst namen. Zo'n jongen, uit Birmingham of London werd ineens -onder andere- in Nederland in het toenmalige Maas en Waal gestationeerd, een vrijwel agrarische gemeenschap die er echt anders uitzag dan die van nu. Er werd waarschijnlijk op hooizolders geslapen, en de patrouille ging door modder en blubber.

In die wereld, waar het varkentje toch niet zo snel en gemakkelijk werd gewassen als eerder gedacht, behoorde levensgevaar tot de dagelijkse routine. Men kon letterlijk geen hond vertrouwen. Alle persoonlijke vrienden en familie waren ver weg en leverde een confrontatie met de vijand vrijwel zeker doden op. In die wereld was voor heimwee geen plaats.

Er kwam het bericht dat een groep van vier troopers maar eens bij het fort St. Andries moest gaan kijken. De geschiedenis hoe dit verder ging is bekend.
Als er dan ineens naast je een kameraad door een Duitse kogel wordt getroffen, komt het besef dat dit geen spel, geen fantasie meer is. Dit is een hel, waaruit geen ontsnappen mogelijk is. En dit besef dat “het echt anders is dan gedacht” komt als een klap recht in het gezicht. Het moment van deze tweedeling bij een jongen van 18 is getracht weer te geven.

Het beeld is door bronsgieterij Atelier 80 van Theo van den Heuvel uit Dreumel, gegoten en afgewerkt. Op 26 oktober 1999 is het beeld onder grote belangstelling onthuld.

Het nieuwe Hadwin and Stopher Memorial.

In januari 2012 is door mensen waar alleen het geldelijk gewin van belang is, het beeld van de sokkel ontvreemd. De enkele kilo's brons werden belangrijker gevonden dan de betekenis van dit gedenkteken. De daaropvolgende algehele verontwaardiging heeft ervoor gezorgd dat er een initiatief bij de dorpsraad van Heerewaarden ontstond. Er is opnieuw contact gezocht met Martin van den Houdt, en een plan van aanpak gemaakt om een nieuw monument te plaatsen.

Naar mening van de dorpsraad diende er niet gesold te worden met een gewaardeerd monument. Het idee dat de herinnering aan de jongens die doodgeschoten zijn, verkwanseld wordt voor, wellicht letterlijk, een paar kratten bier, ging veel te ver. Het gebrek aan respect aannemen met onverschilligheid, zou een toch wel erg lage waardering zijn voor de gegeven offers.

Tijdens de gesprekken kwam al snel de conclusie dat er geen kopie van het oude beeld geplaatst zou moeten worden. Er zijn geen mallen van het origineel en zelfs een exacte kopie zou “toch anders” zijn dan het origineel, en de dief er waarschijnlijk geen been in ziet om het volgende dan ook maar weer te stelen.

Er is gezocht naar andere materialen, met een hoger “hufter-proof” gehalte. Er is uiteindelijk voor Corten- staal gekozen (een weersbestendige staalsoort, zie Wikipedia. Om het monument te maken zijn klassieke technieken in combinatie met zeer moderne technieken gebruikt. Het is vrijwel zeker dat de productie op deze wijze wereldwijd uniek en vernieuwend is. Het is als een definitieve en compromisloze “lange neus” naar de koperdieven, en een praktische, en duurzame oplossing om de oorspronkelijke betekenis te handhaven.

De symboliek van de zon die tussen de platen door schijnt, geeft verlichting en vervaging in de herdenking. Maar vanaf een andere kant is het beeld duidelijk aanwezig en daarmee een duurzame herinnering aan de gevallen soldaten en de te voorkomen oorlog.

INDEX:

Onthulling Nieuw Hadwin & Stopher Memorial